Religie heeft heel veel kracht, maar wat versta ik daaronder? Daarmee bedoel ik niet de positieve effecten die aan religie worden toegeschreven, zoals samenhang/verbondenheid creëren. Alle positieve effecten die aan religie toegeschreven worden, kunnen ook zonder het geloof in bovennatuurlijke zaken verkregen worden. Waarbij bovennatuurlijke zaken gewoon een eufemisme is voor onzin, want als het geen onzin is, dan zijn het gewoon natuurlijke zaken. Maar wat bedoel ik dan? Ik doel voornamelijk op het sterke ingroup fenomeen, in combinatie dat men geleerd heeft om onderdanig te zijn aan de godheid (of vertegenwoordiging daarvan) en als klap op de vuurpijl, het aangeleerde gedrag om religieuze beweringen zonder al te veel kritisch denken aan te nemen. Deze combinatie zorgt er voor dat religie een kracht heeft, welke we niet moeten onderschatten.
De kracht van religie hangt ook heel erg samen met het geloof in geloof. Dit is het geloof dat het geloof een goed iets is, terwijl men zelf het geloof niet heeft. Dat is wat ik onder geloof in geloof versta, ik maak een duidelijk onderscheid in tussen mensen die geloven, en daardoor ook denken dat geloof een goed iets is, en de mensen die het niet geloven, maar denken dat het goed is dan anderen wel geloven. Uiteindelijk zal het heel moeilijk zijn om echt onderscheid te maken tussen deze twee varianten, want hoe kan je het onderscheid maken tussen iemand die gelooft, en iemand die zegt te geloven, maar het niet gelooft? Het geloof in geloof heeft vooral met de kracht van religie te maken, ook denken sommige dat het geloof een positief effect heeft op religieuze mensen.
Waar ik van walg, zijn mensen die geloven in geloof, en die zeggen dat het goed is om het volk in de nonsense van religie te laten geloven. Het is duidelijk dat deze mensen het zelf niet geloven, maar ze willen de kudde schapen graag mak houden, slapende honden niet wakker maken etc. Ik walg van dit soort mensen die met leugens religie goedpraten. En ja, dit zijn er waarschijnlijk meer dan je denkt. De kracht van religie is om de volgers niet kritisch over de eigen religie na te laten denken, dit zorgt er voor dat het voor religieuzen lastig te onderkennen is of en wanneer er misbruik wordt gemaakt van hun religie en goedgelovigheid. Men zou eens de reeds eerder aangehaalde documentaire Marjoe moeten bekijken, religie is big business.
Er zijn nog steeds de nodige religieuze groepen, die veel geld aan de volgelingen verdienen. Een bijdrage wordt vaak als 'vrijwillig' bestempeld, maar als je niet betaald, dan komt er toch wel danige sociale druk op je te staan, dat je zwicht, of dat de wegen zich scheidden, en de gelovige niet meer bij deze religieuze groep hoort. Niet betalen is eigenlijk geen optie. Mensen worden ook overtuigd door sociaal bewijs, want andere betalen ook 'vrijwillig'. Sommige groepen hanteren een te betalen som aan de kerk, terwijl anderen graag een percentage van het inkomen naar de kerk zien komen, vaak is dit 10%. Je kan je afvragen waarom god zoveel geld nodig zou hebben? Zit jij toevallig bij zo'n kerk waar je een aanzienlijk bedrag aan geeft? Vraag je dan eens af wat er met al dat geld gebeurt. Vraag het eens, en kijk hoe men reageert. Vraag om een overzicht van inkomsten en bestedingen, dat lijkt mij heel redelijk, en zorg dat een steeds wisselende groep toezicht houdt op de collecte van geld en de financiële administratie. Als je dan toch nog in god gelooft, ben dan in ieder geval wat kritischer op de aardse zaken die aan de religie hangen.
Zoals Seneca de jongere (ca. 4 BCE - 65 CE) aangaf (mogelijk is dit een vrije vertaling van Edward Gibbon):
"Religie wordt door het volk als waar beschouwd, door de wijzen als onwaar, en door de machthebbers als nuttig."
Het is niet voor niets dat de dominee of priester als herder wordt aangeduid. Dat betekend duidelijk dat de gelovigen, waarvoor zij herder zijn, de kudde is. Een kudde volgzame schapen, die de herder volgen, ook al leidt deze hun tot de slacht, behhhh. Een duidelijk voorbeeld hiervan, is wat er gebeurd is in Jonestown met de People's Temple. Maar dat is zeker niet de enige religieuze groep die naar de slacht geleid werd, denk ook aan het meer recentere Heaven's Gate. Zelf kritisch nadenken is de enige remedie. Bedenk u, de religieuze leiders, hoe goed ze de boekjes ook gelezen hebben, zijn geen autoriteit op religieus gebied. De wegen van een god, als deze al zou bestaan, zijn ondoorgrondelijk, ook voor hen. Het is niet voor niets dat de religieuzen handleidingen/boekjes aan interpretatie onderhevig zijn, en dat er binnen elke grote religie vele stromingen zijn die deze boeken behoorlijk anders uitleggen.
Religie maakt gebruik van de sterke ingroup. Moslims en christenen geven vaak aan dat ze vele aanhangers hebben, het sociale bewijs, maar men vergeet daarbij twee dingen. Ten eerste, de groep die niet hun religie aanhangt is wereldwijd gezien nog altijd vele malen groter. Ten tweede, men gooit alle stromingen van de eigen religie, voor het verkrijgen van dit sociale bewijs, allemaal bij elkaar. Als je gaat kijken naar de verschillende stromingen, dan zijn het opeens veel minder volgelingen per stroming. En dan moet je ook bedenken dat er binnen verschillende stromingen weer stromingen zijn etc. Met de ingroup gaat het soms ook zo, soms wordt de ingroup als de gehele groep geïdentificeerd, en soms als specifieke groep, net hoe het de religieuze en vooral de religieuze leiders uitkomt. Het label van de religie zorgt al voor een gevoel van verbondenheid. Wat dit kan doen met een groep, kan je zien in het Robbers Cave experiment.
Een sterke ingroup zorgt er ook voor, dat de mensen waar religieuzen het meeste mee omgaan, ook uit dezelfde religieuze groep komen, men houdt bij elkaar de religieuze waan in stand. Er is weinig tegenspraak op de ideeën die niets met de realiteit te maken hebben. En als iemand van buiten de groep er kritiek op heeft, dan werk het ingroup gevoel ook, de mening van de outgroup wordt als minder ervaren dan de mening van de ingroup. En als je dit dus samen neemt met het uitschakelen van het kritische denken over de religie, en het volgzame gedrag wat men aanleert in religie, dan zie je wat de kracht van religie is. De groep kan door een machthebber gebruikt worden voor verschillende doelen. Het geloof in een hiernamaals, hemel of paradijs, iets waarvoor niemand enig bewijs heeft, helpt daarbij. Sterven in de strijd leidt tot het paradijs, bla bla bla, en de goedgelovige trapt daarin, terwijl de religieuze leiders zelf niet zo graag in het 'paradijs' willen belanden, waarschijnlijk omdat ze ook wel begrijpen wat voor onzin dat is.